Co to są gwarancje należytego wykonania kontraktu?
Gwarancje należytego wykonania kontraktu (GNWK) to rodzaj zabezpieczenia, które ma na celu ochronę zamawiającego (klienta) przed ryzykiem, że wykonawca (firma realizująca kontrakt) nie wywiąże się z zobowiązań wynikających z umowy. Dzięki takiej gwarancji zamawiający ma pewność, że w przypadku niewywiązania się z umowy, będzie mógł uzyskać rekompensatę finansową, pokrywającą straty wynikające z nienależytego wykonania lub niewykonania kontraktu.
Komu są potrzebne?
Gwarancje należytego wykonania kontraktu są najczęściej wykorzystywane w sektorze budowlanym oraz w projektach o dużej wartości finansowej, gdzie ryzyko związane z niewykonaniem umowy jest znaczne. Jednak mogą być stosowane w każdym sektorze, w którym podpisywane są kontrakty wymagające większego zaangażowania kapitałowego i zasobowego.
Potrzebują ich głównie:
• Zamawiający: czyli organizatorzy przetargów, którzy chcą zabezpieczyć się przed ryzykiem finansowym związanym z brakiem wykonania lub nienależytym wykonaniem prac przez wybranego wykonawcę.
• Wykonawcy: firmy i przedsiębiorstwa realizujące kontrakty, które są zobowiązane dostarczyć gwarancję na rzecz zamawiającego, aby wziąć udział w realizacji projektu.
Kiedy używa się gwarancji należytego wykonania kontraktu?
Gwarancje należytego wykonania kontraktu są wymagane po wygraniu przetargu i przed podpisaniem umowy, aby zapewnić zamawiającemu, że wykonawca zrealizuje kontrakt zgodnie z ustalonymi warunkami. W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, zamawiający może wystąpić do instytucji finansowej (np. banku lub firmy ubezpieczeniowej) o wypłatę kwoty gwarancyjnej, aby pokryć ewentualne straty.
Takie gwarancje są szczególnie popularne w zamówieniach publicznych oraz dużych projektach infrastrukturalnych, np. budowy dróg, mostów, czy modernizacji sieci energetycznych, gdzie skala ryzyka oraz wartości kontraktów jest wysoka.
Ile kosztuje gwarancja należytego wykonania kontraktu?
Koszt uzyskania gwarancji należytego wykonania kontraktu zależy od kilku czynników:
• Wartość kontraktu: Kwota gwarancji jest zazwyczaj określona jako procent wartości całego kontraktu – najczęściej wynosi od 5% do 10%.
• Okres obowiązywania: Czas trwania gwarancji, który może być równy okresowi realizacji kontraktu, ale może także obejmować czas po zakończeniu prac (np. okres rękojmi lub gwarancji jakości).
• Ocena ryzyka: Instytucja wystawiająca gwarancję (bank, ubezpieczyciel) ocenia ryzyko związane z danym kontraktem oraz sytuację finansową wykonawcy, co wpływa na wysokość opłaty za wystawienie gwarancji.
W praktyce koszt gwarancji należytego wykonania kontraktu wynosi zwykle od 1% do 3% wartości samej gwarancji. Przykładowo, dla kontraktu o wartości 1 miliona złotych, gdzie wymagana gwarancja wynosi 10% wartości, koszt takiej gwarancji może wynosić od 1000 zł do 3000 zł w skali roku, w zależności od warunków ustalonych z bankiem lub ubezpieczycielem.
Czy warto korzystać z gwarancji należytego wykonania kontraktu?
Gwarancje należytego wykonania kontraktu są nie tylko wymagane w wielu przypadkach, ale także bardzo korzystne dla obu stron kontraktu. Z punktu widzenia zamawiającego, są one nieocenionym narzędziem, które zapewnia ochronę przed ryzykiem niewywiązania się z umowy przez wykonawcę. W przypadku problemów z realizacją projektu, gwarancja pozwala szybko uzyskać odszkodowanie, które może pokryć koszty znalezienia nowego wykonawcy lub naprawy ewentualnych szkód.
Dla wykonawców, mimo że wymóg dostarczenia gwarancji wiąże się z pewnymi kosztami, to daje im możliwość udziału w dużych przetargach, które często są kluczowe dla rozwoju ich działalności. Ponadto, wykonawcy nie muszą zamrażać własnych środków finansowych, jak miałoby to miejsce w przypadku wpłaty depozytu gotówkowego, co pozwala zachować płynność finansową firmy.
Kto jest najczęstszym odbiorcą gwarancji należytego wykonania kontraktu?
Najczęstszymi odbiorcami gwarancji są zamawiający, czyli firmy, organizacje i instytucje, które ogłaszają przetargi na realizację dużych projektów. W sektorze publicznym odbiorcami są najczęściej:
• instytucje rządowe i samorządowe,
• jednostki administracji publicznej,
• spółki skarbu państwa,
• inne podmioty związane z zamówieniami publicznymi.
W sektorze prywatnym odbiorcami gwarancji są duże korporacje, firmy deweloperskie, przedsiębiorstwa budowlane oraz firmy realizujące skomplikowane projekty technologiczne.
Najczęściej z gwarancji korzystają wykonawcy z branży budowlanej, inżynieryjnej, IT oraz energetycznej, którzy realizują projekty o dużej wartości, wymagające długiego czasu realizacji i zaangażowania dużych zasobów.
Podsumowanie
Gwarancje należytego wykonania kontraktu stanowią kluczowe narzędzie zabezpieczające zamawiających przed ryzykiem, że wykonawca nie wywiąże się z warunków umowy. Choć generują pewne koszty, są niezwykle przydatne, ponieważ chronią obie strony przed stratami finansowymi i gwarantują realizację kontraktu. Dla firm biorących udział w dużych projektach są nieodzowne i pozwalają na stabilną współpracę w ramach zamówień publicznych i prywatnych, minimalizując ryzyko związane z realizacją umów.